Ik ben... Anders...

Ik ben niet altijd het gele lachende balletje...

Voortekenen...
Zolang als ik mij kan herinneren voel ik me anders dan anderen. Misschien heeft iedereen dat gevoel wel? En natuurlijk is dat terecht, we zijn allemaal uniek. Stuk voor stuk prachtige wezens met een eigen karakter en een eigen wil.
Toch ben ik 'anders anders'. Als de hele kudde naar links gaat, overweeg ik sowieso altijd rechts. Ik hou niet van 'mainstream', maar kies mijn eigen pad.

Enkele dingen die me bij gebleven zijn.
Als er op het schoolplein iets gebeurde -er liep een hondje zonder baas, er was een vechtpartijtje, iemand schopte de bal door een ruit enz- dan rende de hele klas van zijn plaats af en bleef ik als enige zitten. Het kon me niet zo boeien en ik vond het maar aanstellerij. Je zou even wat sensatie zien, maar het voegde niets toe aan je leven. Ik begreep het niet. Natuurlijk hou ik van sensatie, maar de zuigkracht lijkt op mij anders te werken.

Toen ik in dienst zat, kregen we af en toe een uitleg maar 1 keer. De hele groep deed het volgens de uitleg, ik deed het anders. Ik begreep de uitleg niet, maar kwam wel altijd op hetzelfde resultaat uit.

Op de middelbare school had ik het antwoord met wiskunde meestal goed, maar ik had altijd een andere methode om de som op te lossen. Ik kon niet uitleggen hoe, maar ik had het wel bij het rechte einde. De 'stappen' die je moest nemen die nam ik niet, ik had mijn eigen methoden. Helaas werd je afgerekend op de manier waarop je een berekening gemaakt had.

Toen ik in Bosnië zat, sprak ik een keer met een Psycholoog die meeging op de uitzending. Een leuke jonge vent waar ik goed mee kon praten. We hadden het over mijn ex-vriendinnetje. Ze had het van de ene op de andere dag uitgemaakt en ik heb dat nooit begrepen. Borderline, pas na een gesprek met die man kon ik pas begrijpen waarom ze dat gedaan had. Na drie jaar kon ik het eindelijk een plekje geven.
We raakten verder aan de praat en ik vertelde dat er in mijn hoofd een voortdurende communicatie actief was. Ik zei letterlijk tegen hem "In mijn hoofd is er voortdurend een monoloog die alles van commentaar voorziet. Maar goed, dat heeft iedereen natuurlijk"
Zijn antwoord verbaasde me enorm... "Morris, dat heeft niet iedereen. Heel veel mensen denken ook wel eens aan niets".
Ik dacht dat hij me in de maling nam, maar hij meende het... We namen het voor kennisgeving aan.

Toen ik in 2005 in de Centrale Medezeggenschapsraad zat op de Hogeschool Rotterdam, hadden we soms stevige discussies. De leraren wilde meer vrije tijd, wij studenten wilden meer lestijd enzovoort. Vaak werd een onderwerp dan door ons helemaal uitgekauwd. Ik vond de mensen maar een beetje zeuren... Vaak als de discussie op zijn einde liep, kwam ik met mijn 'gezichtspunt'... Dan vielen de bekken vaak open... "Hoe kom je daar nou weer bij?"
Een commentaar dat ik een keer kreeg aan het einde van zo'n discussie: "Morris, als iedereen voortdurend vanuit een bepaald standpunt aan het overleggen is, dan kom jij ineens met een heel ander gezichtspunt. Dat doe je nou altijd!"

Steven R. Covey
Toen ik een jaar of 15 was las ik het boek van Steven R. Covey. "De 7 eigenschappen van effectief leiderschap". In dat boek werd gesproken over de 'paradigmashift'. Het van meerdere kanten bekijken van een enkel verhaal.

Ik genoot er van en had al jong besloten dat ik zo wilde zijn. Het voorbeeld van enkele blinde mannen die voor het eerst een olifant voelen vind ik prachtig: De ene man zegt dat een Olifant puntig is met een pluim (de staart), de ander zegt "Nee joh, een Olifant is heel erg dik en zwaar" (hij had de poten gevoeld) en weer een ander zegt: "Jullie hebben ongelijk, een olifant is een flubberig ding dat heel erg flexibel is"... Deze laatste man had duidelijk de slurf gevoeld.

Ik voelde me goed als ik dacht dat ik leefde volgens Steven R. Covey. Maar ben me er nooit bewust van geweest dat er wel eens een andere reden zou kunnen zijn voor mijn standpunten.

Connecting the dots
Het voorbeeld gaat niet helemaal op, maar ik ga toch proberen uit te leggen hoe mijn brein lijkt te werken.

Stel je voor dat een jong kind moet leren wat een glas is, krijgt een plaatje te zien en ziet daaronder het woord glas. Hij stampt het begrip in zijn kop en weet daarna voor de rest van zijn leven wat een glas is.

Hoewel dit voorbeeld heel erg simplistisch is, werkt mijn hoofd meer op de volgende manier:
In dit doorzichtige voorwerp wordt drinken geschonken. Het wordt op een tafel gezet, soms met een onderzetter. Het wordt afgewassen, afgedroogd en daarna opnieuw gebruikt. Het is materiaal dat van zand gemaakt is. Door zand te verhitten wordt het vloeibaar, iemand die er goed in is kan er een vorm van blazen. We noemen deze vorm een glas...

Het is vrij lastig om uit te leggen hoe het werkt, maar mijn kop heeft er de grootste moeite mee om 1-op-1 dingen te leren. Ik heb de context nodig om een begrip te leren. Het verbinden van de puntjes (connecting the dots) is iets dat ik al van jongs af aan doe. Rechtstreeks leren is voor mij een grote opgave, maar door iets in de context te plaatsen, leer ik het vrij makkelijk.

Het nadeel is, dat ik heel erg moeite heb om een tentamen te leren of om iets nieuws eigen te maken. Het voordeel is dat ik altijd zo ontzettend op zoek ben naar context, dat ik heel erg breed ontwikkeld ben.

Als ik in een groep zit, vind het ik vreselijk moeilijk om een gesprek te volgen. Meerdere mensen praten door elkaar, allemaal verschillende onderwerpen en emoties. Ik zie ze, ik hoor ze, maar kan er bewust geen touw aan vastknopen. Blijkbaar pak ik onbewust toch het een en ander op, want als iemand zijn hoofd draait naar me en me een vraag stelt, kan ik uit de vraag (context) opmaken wat er mee bedoelt wordt en zonder dat opvalt dat ik er niet betrokken bij was, kan ik toch een goed antwoord geven.

Gevolg
Het gevolg van 'contextdenken' is dat ik aan de context soms al genoeg heb om te weten waar een onderwerp over gaat. Uit mijn brein haal ik referenties die me helpen om in te schatten waar we over praten of wat er relevant is.

Zo kom je soms op de meest briljante oplossing van een probleem, maar kan het ook voorkomen dat ik de plank helemaal mis sla.

Ik denk dat veel AD(H)D-ers erg creatief/fantasierijk zijn omdat ze al van jongs af aan gedwongen zijn om vanuit de context te denken. Alle randinformatie zorgt er voor dat er uiteindelijk toch bij een centraal thema uitgekomen wordt.

Toen ik voor een Business Case competitie geselecteerd werd uit zo'n 400 studenten (samen met nog 3 anderen) om de Hogeschool Rotterdam te vertegenwoordigen, werd mijn rol die van 'ideeëngek'.
De 'ideeëngek' heeft als taak om met een shotgun honderden ideeën af te vuren op het probleem.
Voor wie de Belbintest wel eens gedaan heeft, het is de 'plant'... De persoon die de meest vreemde ideeën verzint tijdens een vergadering.

Analist/oplosser
Ik merk bij mijzelf, maar ook bij andere ADD-ers dat ze altijd aan het analyseren zijn. Alle gebeurtenissen van een dag worden geanalyseerd en in een hokje of vakje geplaatst. Soms worden ze achteraf pas begrepen.

Eigenlijk ben ik al van jongs af aan bezig met analyseren. Ik wil de verhoudingen begrijpen, de oorzaken, de gevolgen... Ik kauw alles uit. Ik heb de helicopterview, maar ook oog voor details. Heel snel kan ik schakelen tussen verschillende onderwerpen.

Het heeft voordelen en nadelen. Zo merk ik dat ik vaak al anticipeer op de reactie van anderen als ik mijn mening geef: "Ik bedoel dit niet verkeerd, maar zou je..." of "...Zoals jij heb ik het nog niet bekeken, is het raar als ik zeg dat...".
Dit kan erg onzeker overkomen.

Voor mij is het leven een grote Sudoku. Door te kijken naar welke getallen er reeds aanwezig zijn, kan ik zien wat de volgende getallen worden.

Hoewel ik er heel erg op probeer te letten, gebeurt het regelmatig dat ik iemands zin af kan maken. Ik heb vaak aan een half woord genoeg als het gaat om de uitleg van een routineklus, terwijl anderen deze hele uitleg nodig hebben. Maar bij complexere stof, kan ik niet aanvullen vanuit mijn eigen referenties en juist op die momenten loop ik vast, vaak verlies ik dan de aandacht.

Ik moet ook bij een opdracht weten wat het eindresultaat moet zijn, CONCREET! Lukt dat niet, dan kan ik eindeloos blijven 'zwemmen' in een zee van informatie waarvan ik niet weet wat ik er mee aan moet. Dat is verschrikkelijk, sterker nog, voor mij is dat een hel. Een lichte paniek kan dan over me komen. Zeker als ik een manager/baas heb die zelf niet duidelijk is in wat hij wil, of als hij het einddoel steeds verandert, kan ik erg ongelukkig worden.

Een einddoel helpt me om 'terug te redeneren' naar alle stappen die er genomen moeten worden. Een reis zonder bestemming zorgt er bij mij voor dat ik ga 'zwerven'. Het lijkt of andere mensen sneller begrijpen wat het doel is van een uitleg, ze hebben genoeg houvast aan de stappen die uitgelegd worden. Wat voor hen een ABC-tje is, kan voor mij een BCA of CAB-tje zijn.

Slot
Ik ben er blij mee hoor, dat mag niet verkeerd begrepen worden. Mijn creativiteit is onuitputtelijk en mijn oplossende vermogen is zeer groot. Het nadeel is alleen dat in 'normale' bedrijfssituaties er geen oplossingen nodig zijn. Iedereen doet wat ie moet doen, maar bij gaat dat vaak mis. Of ik verveel me heel snel of ik verzuim in de 'in mijn ogen' onnodige stappen. Ik hoop ooit die baan te vinden dat ik problemen op mag lossen en mijn creativiteit de vrije loop mag laten gaan.